Radicale belastinghervorming: het keukentafelgesprek

Den Haag 11/4/14. Nu de grootschalige decentralisatie van de zorg een groot succes dreigt te gaan worden staat stas Wiebes (VVD) in de startblokken deze “template” ook in te gaan voeren voor het belastingstelsel. Hij reageert daarmee op een pleidooi van Halbe Zijlstra (VVD) in de Volkskrant, die oproept tot een “radicale verandering”.

De bron
Ook de PvdA-ministers Asscher van Sociale Zaken en Dijsselbloem van Financiën zinspeelden recentelijk al op een aanstaande noodzakelijke herziening van het belastingstelsel. Het systeem is te ingewikkeld en moet drastisch vereenvoudigd worden, zo concludeert ook de commissie Van Dijkhuizen.

De gekozen invalshoek
Veel wil staatssecretaris Eric Wiebes (VVD) er nog niet over kwijt. Maar in de wandelgangen wordt al druk overleg gevoerd over de contouren van deze grote hervorming.
Waar Halbe Zijlstra wil dat de overheid zich uitsluitend nog bezighoudt met de kerntaken: “We moeten beseffen dat belastingen slechts één doel dienen: het innen van geld.”, wijst Samsom op het belang van maatwerk: “er valt nog veel te halen in het sociale en sterkere Nederland wat we voor ogen hebben.” Ook op dit punt lijken de coalitiepartijen elkaar wel te kunnen vinden.

De gekozen oplossing
“De argumentatie die voor de hervorming van het zorgstelsel gekozen is, sluit naadloos aan bij de voorziene hervorming van het belastingstelsel”, volgens een medewerker van Financiën die niet met naam genoemd wil worden. “De overheid int dan middels een simpel systeem de bulk van het benodigde geld.” “De gemeenten (die immers veel dichter bij de burger staan en ze persoonlijk allemaal kennen), gaat autonoom door het voeren van keukentafelgesprekken onderzoeken hoeveel er nog meer te halen valt. Ieder mens is immers anders. Maatwerk kan meer opleveren dan een of andere generieke schijf die onwetend op afstand door Den Haag wordt vastgesteld.” “Net als dat we iedereen gepaste zorg garanderen garanderen we hiermee dat iedere burger op maat voldoende en naar vermogen afdraagt”. “Wie zit er niet te wachten op een persoonlijk gesprek met een gemeentelijke belastinginspecteur die je optimaal kan adviseren over een gepaste leefstijl naar draagkracht?”

De gekozen voordelen
Hoewel de coalitiepartijen en gedoogpartijen nog een slag om de arm houden, heeft het er alle schijn van dat de voordelen (“grote lijnen”) opwegen tegen de nadelen (“uitwerking van de details”).

Waar de VVD en D66 hun zin krijgen (kleinere overheid, simpel belastingsysteem vanuit Den haag en lagere generieke belastingen), ziet ook de PvdA haar wens vervuld (door de gemeenten), om er werk van te maken dat belasting op maat door de “sterke schouders” kunnen worden gedragen.

CU en SGP zien in dat hiermee ook belastingfraude kan worden voorkomen. “Aan de keukentafel kan een goed opgeleide gemeenteambtenaar direct zien of de levensstijl in lijn ligt met wat de opgave is, respectievelijk waar er nog ruimte is voor aanpassingen”.

De VNG geeft desgevraagd aan dat zij uitstekend staat opgesteld om ook deze extra taak optimaal te kunnen uitvoeren. Daarbij gaan ze er wel vanuit dat de extra inkomsten die worden gegenereerd ook deels zelf door de gemeenten kunnen worden besteed. Niet onlogisch gezien het steeds zwaardere pakket wat de gemeenten voor de kiezen krijgen, aldus voorzitter Annemarie Jorritsma.

Van Rijn liet via zijn woordvoerder weten dat hij de ontwikkelingen nauwgezet zal volgen. De eerste resultaten van zijn keukentafelgesprekken zijn bemoedigend, en hij ziet (als volgende stap) mogelijkheden om deze keukentafelgesprekken over zorg meteen te combineren met de gesprekken over de belastingen. “Aangezien het een kwestie is van de balans tussen inkomsten en uitgaven kunnen daar nog grote synergie-effecten mee bereikt worden. De vraag, wat heeft u nog echt nodig, wordt immers toch al gesteld.”

De vakbonden staan niet direct afwijzend tegen deze verandering. Ze zien weliswaar dat de banen van duizenden rijksambtenaren hiermee op de tocht komen te staan, maar vertrouwen er op dat ze via een op te zetten omscholingstraject emplooi kunnen vinden in de gemeenten.
Staatssecretaris Jetta Klijnsma (PvdA) van Sociale Zaken en Werkgelegenheid ziet hier ruime mogelijkheden: “Da’s nou het leuke van onze werkgelegenheidsplannen: mochten ze niet aan de bak komen, dan kunnen ze toch middels vrijwilligerswerk met behoud van de bijstand direct hiermee aan de slag!”.

De tijd lijkt rijp voor een majeure verandering van het belastingstelsel. Historisch gezien werd een dergelijke verandering grofweg elke tien jaar ingevoerd ten gevolge van de “veranderende samenleving”. De laatste grote hervorming werd al weer dertien jaar geleden ingevoerd (2001).

Plaatje uit video: “keukentafelgesprek in Deventer” waar goed geïllustreerd wordt hoe enorm verrijkend een dergelijk gesprek kan zijn.